ENTRAR            

 


 

Avances en Enfermería 0121-4500 36(1) 2018 36150

 

 
Artículos de Investigación
 

 Ir a sumario    Acceso al texto completo

Avances en Enfermería
[av.enferm. -Col-]
2018 ene-abr; 36(1): 50-59

Recibido: 02/11/2016
Aprobado: 06/02/2018

O cuidado cotidiano na perspectiva de idosos independentes e de seus familiares mais próximos

Rafaely de Cássia Nogueira Sanches,* Elen Ferraz Teston,** Herbert Leopoldo de Freitas Góes,*** Sonia Silva Marcon****
*Doutoranda em enfermagem pelo Programa de Pós-graduação em Enfermagem da Universidade Estadual de Maringá (UEM). Membro do Grupo de Estudo e Pesquisa em Enfermagem sobre o Quotidiano, Imaginário, Saúde e Família (GEPEQUISF) e do Grupo de Estudos de Classificações em Enfermagem (GECEn), Maringá-PR, Brasil. E-mail: rafaely.uem@gmail.com **Doutora em enfermagem. Membro do Núcleo de Estudos, Pesquisa Assistência e Apoio à Família (Nepaaf ), Maringá-PR. Brasil. E-mail: elen-1208@hotmail.com ***Doutor em enfermagem. Professor no Departamento de Enfermagem da Universidade Estadual de Maringá (UEM), Maringá-PR, Brasil. E-mail: hlfgoes@uem.com.br ****Doutora em filosofia da enfermagem. Coordenadora do Programa de Pós-graduação em Enfermagem da UEM e do Nepaaf, Maringá-PR, Brasil. E-mail: soniasilva.marcom@gmail.com

Cómo citar este documento:
Sanches, Rafaely de Cássia Nogueira; Teston, Elen Ferraz; Góes, Herbert Leopoldo de Freitas; Marcon, Sonia Silva. O cuidado cotidiano na perspectiva de idosos independentes e de seus familiares mais próximos. Avances en Enfemería. 2018 ene-abr, 36(1). En: <https://www.index-f.com/rae/361/36150.php> Consultado el

Resumo

Objetivo: identificar como o idoso independente e o familiar mais próximo vivenciam a relação de cuidado. Metodologia: estudo descritivo e exploratório, de abordagem qualitativa, realizado em Jandaia do Sul (estado do Paraná, Brasil), com 15 idosos independentes e respectivos familiares. Os dados foram coletados em junho de 2012, por meio de entrevista semiestruturada, e submetidos à análise de conteúdo, na modalidade temática. Resultados: a média de idade dos idosos foi de 70 ± 9 anos; 85 % dos participantes (13) eram do sexo feminino. A média de idade dos familiares foi de 45 ± 5 anos, sendo 85 % (13) do sexo feminino (9 filhas e 4 noras); os dois familiares do sexo masculino eram filhos. A análise das informações possibilitou a identificação de duas categorias: A percepção do idoso independente sobre o cuidado recebido e A percepção do familiar sobre o cuidado ofertado. Conclusão: o cuidado ofertado pelo familiar era percebido pelos idosos independentes de maneira impositiva e controladora, em descompasso com a intenção do familiar, que era ofertar cuidados e atenção. Essa dissonância na percepção de ambos acaba por sobrecarregar a relação entre eles.
Palabras clave: Enfermagem/ Envelhecimento/ Família.
 

Resumen
El cuidado cotidiano en la perspectiva de ancianos independientes y sus familiares más cercanos

Objetivo: identificar cómo el anciano independiente y el familiar más próximo vivencian la relación de cuidado. Metodología: estudio descriptivo y exploratorio, de enfoque cualitativo, realizado en Jandaia do Sul (departamento de Paraná, Brasil), con 15 ancianos independientes y sus respectivos familiares. Los datos fueron recolectados en junio de 2012 por medio de entrevista semi-estructurada y sometidos al análisis de contenido, en la modalidad temática. Resultados: el promedio de edad de los ancianos fue de 70 ± 9 años; el 85 % de los participantes (13) era del sexo femenino. El promedio de edad de los familiares fue de 45 ± 5 años, siendo el 85 % (13) del sexo femenino (9 hijas y 4 nueras); los dos familiares del sexo masculino eran hijos de los ancianos. El análisis de las informaciones posibilitó la identificación de dos categorías: La percepción del anciano independiente sobre el cuidado recibido y La percepción del familiar sobre el cuidado ofrecido. Conclusión: el cuidado ofrecido por el familiar era percibido por los ancianos independientes de modo impositivo y controlador, en desacuerdo con la intención del familiar, que era ofrecer cuidados y atención. Esta disonancia en la percepción de ambos termina por sobrecargar la relación entre ellos.
Palabras clave: Enfermería/ Envejecimiento/ Família.
 

Abstract
The daily care in the perspective of independent seniors and their close relatives

Objective: to determine how independent elderly persons and their closest family members experience care. Methodology: a descriptive and exploratory study, with a qualitative approach, was carried out in Jandaia do Sul, Paraná, Brazil, with 15 independent elderly persons and their respective family members. The data were collected in June 2012, through a semi-structured interview and later subjected to a thematic modality of content analysis. Results: the mean age of the elderly persons was 70 ± 9 years and 85% of the participants (13) were female. The mean age of the family members was 45 ± 5 years. 85% (13) of them were female, (9 daughters and 4 daughters-in-law), while the two male family members were children. An analysis of the information made it possible to break the study down into two categories: The independent elderly persons’ perception of the care they received, and The family member’ perception about the care they provided. Conclusion: the independent elderly persons regarded the care provided by the members of their family as authoritarian with the aim of controlling them, which contrasted with the view of the family member  who believed that they were caring for  and looking after their elderly relatives.  This clash between their respective  perceptions of the situation tends to  make their relationship stressful.
Key-words: Nursing/ Aging/ Family.
 

Referências

(1) Brasil. Ministério do Planejamento, Orçamento e Gestão. Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística. Contagem Populacional. 2010 [acesso: 12 set. 2016]. Disponível em: https://www.ibge.gov.br
(2) Hewlett SA, Yawson AE, Calys-Tagoe BNL, Naidoo N, Marley P, Chatterji S, et al. Edentulismo and quality of life among older Ghanaian adults. BMC Oral Health [serial on the Internet]. 2015 [access: 2016 Nov. 01].15:48. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4404614/?tool=pubmed
(3) Mendes EV. O cuidado das condições crônicas na atenção primária à saúde: o imperativo da consolidação da estratégia da saúde da família. Brasília, DF: Organização Pan-Americana da Saúde; 2012.
(4) Brasil. Ministério da Saúde/Secretaria de Atenção à Saúde. Envelhecimento e saúde da pessoa idosa. Brasília: Cadernos de Atenção Básica n.o 9. [acesso: 1 nov. 2016]. Disponível em:
 https://bvsms.saude.gov.br/bvs/publicacoes/abcad19.pdf
(5) Li Q, Xu Y, Zhou H, Loke AY. Factors influencing the health-related quality of life of Chinese advanced cancer patients and their spousal caregivers: a cross-sectional study. BMC Palliat Care [serial on the Internet]. 2016 [access: 2017 Dec. 13];15:72. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4971682/?tool=pubmed
(6) Albert MA, Durazo AM, Slopen N, Zaslavsky AM, Bruing JE, Silva T, Chasman D, Williams D. Cumulative psychological stress and cardiovascular disease risk in middle aged and older women: Rationale, design, and baseline characteristics. Am heart hosp j [serial on the Internet]. 2017 [access: 2017 Nov. 03];192:1-12. Available from: https://www.ahjonline.com/article/S0002-8703(17)30185-0/pdf
(7) Hitchcott PK, Fastame MC, Ferrai J, Penna MP. Psychological well-being in Italian families: An exploratory approach to the study of mental health across the adult life span in the blue zone. Eur J Psychol [serial on the Internet]. 2017 [access: 2017 Nov. 03];13(3):441-454. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5590529
(8) Correa GHLST, Bellato R, Araujo LFS. Different forms of family care for elderly in chronic situation. Ciênc Cuid Saúde [serial on the Internet]. 2015 [access: 2016 Nov. 28];14(1):796-804. Available from: https://periodicos.uem.br/ojs/index.php/CiencCuidSaude/article/view/16421/pdf_296
(9) Paim J, Travassos C, Almeida C, Bahia L, Macinko J. The Brazilian health system: history, advances, and challenges. Lancet [serial on the Internet]. 2011 [access: 2017 Nov. 05];377(9779):1778-9. Available from: https://www.thelancet.com/pdfs/journals/lancet/PIIS0140-6736(11)60054-8.pdf
(10) Castro VC, Carreira L. Leisure activities and attitude of institutionalized elderly people: A basis for nursing practice. Rev Latinoam enferm [serial on the Internet]. 2015 [access: 2016 Nov. 01];23(2):307-14 Available from: https://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0104-11692015000200017&lng=en
(11) Metzelthin SF, Zijlstra GA,van Rossum E, de Man-van Ginkel JM, Resnick B, Lewin G, Parsons M, Kempen GI. “Doing with…” rather than “doing for…” older adults: rationale and content of the “Stay Active at Home” programme. Clin Rehabil [serial on the Internet]. 2017 [access: 2017 Nov. 03];31(11):1419-30. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29050508
(12) Rondon GLM, Aguirre BA, Garcia GFJ, Gallego CC. Support and Social Contact as a Decisive Meta-Variable in Morbidity and Social Welfare of the Older Person. Curr Aging Sci [serial on the Internet]. 2017 [access: 2017 Nov. 03];10(4):282-90. Available from: https://www.eurekaselect.com/151590/article
(13) Woodward K. Um segredo público: o viver assistido, cuidadores, globalização. Cad Pagu [periódico na internet]. 2016 [acesso: 1 nov. 2016];46(1):17-57. Disponível em: https://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0104-83332016000100017&lng=en&nrm=iso
(14) Douglas HE, Georgiou A, Tariq A, Prgomet M, Warland A, Armor P, Westbrook JI. Implementing Information and Communication Technology to Support Community Aged Care Service Integration: Lessons from an Australian Aged Care Provider. Int J Integr Care [serial on the Internet]. 2017 [access: 2017 Nov. 03];17(1):9. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29042851
(15) Ward-Griffin C, Brown JB, St-Amant O, Sutherland N, Martin-Matthews A, Keefe J, Kerr M. Nurses negotiating professional-familial care boundaries: striving for balance within double duty caregiving. J Fam Nurs [serial on the Internet]. 2015 [access: 2017 Nov. 03];21(1):57-85. Available from: DOI: https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1074840714562645?journalCode=jfna
(16) Bardin L. Análise de conteúdo — Ed. revista e ampliada. Lisboa: Edições 70; 2013.
(17) Sara S, Philips BAS, Daiva M, Ragas BA, Hajjar N, Tom MS, XinQi D, Simon MA. Leveranging the experiences of informal caregivers to create future healthcare workforce options. J Am Geriatr Soc [serial on the Internet]. 2016 [access: 2017 Nov. 03];64:174-80. Available from:
 https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/jgs.13885
(18) Moraes GVO, Giacomin K, Santos WJ, Firmo JOA. A percepção dos idosos sobre o saber biomédico no cuidado à velhice e às “coisas da idade”. Physis [periódico na internet]. 2016 [acesso: 1 nov. 2016];26(1):309-29. Disponível em: https://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0103-73312016000100309&lng=en
(19) Watt MH, Perera B, Ostbye T, Ranabahu S, Rajapakse H, Maselko J. Caregiving expectations and challenges among elders and their adult children in Southern Sri Lanka. Ageing soc [serial on the Internet]. 2014 [access: 2017 Nov. 03];34(5):838-58. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4138525/
(20) Israel NEN, Andrade OG, Teixeira JJV. A percepção do cuidador familiar sobre a recuperação física do idoso em condição de incapacidade funcional. Ciênc Saude Colet [periódico na internet]. 2011 [acesso: 12 nov. 2012];16(supl 1). Disponível em: https://www.scielosp.org/pdf/csc/v16s1/a69v16s1.pdf
(21). Martire LM, Helgeson VS. Close relationships and the management of chronic illness: associations and interventions. Am psychol [serial on the Internet]. 2017 [access: 2016 Dec. 12];72(6):601-12. Available from: https://psycnet.apa.org/doiLanding?doi=10.1037%2Famp0000066
(22) Lenardt MH, Carneiro NHK, Albino J, Willig MH. Quality of life of frail elderly users of the primary care. Acta paul enferm [serial on the Internet]. 2014 [access: 2016 Oct. 29];27(5):399-404. Available from: https://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0103-21002014000500003&lng=en
(23) McPhee D, Lunkenhemer E, Riggs N. Resilience as regulation of developmental and family processes. Fam Relat [serial on the Internet]. 2015 [access: 2018 Jan. 30];64(1):153-75. Available from: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/fare.12100
(24) Frey R, Foster S, Boyd M, Robinson J, Gott M. Family experiences of the transition to palliative care in aged residential care (ARC): a qualitative study. Int J Palliat Nurs [serial on the Internet]. 2017 [access: 2017 Jan. 01];23(5):238-47. Available from: https://www.magonlinelibrary.com/doi/10.12968/ijpn.2017.23.5.238
(25) Tuominen L, Leino-Kilpi H, Suhonen R. Older peoples’s experiences of their free will in nursing homes. J nurs ethics [serial on the Internet]. 2016 [access: 2017 Feb. 08];23(1):22-35 Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25488758
(26) Hasson A, Svensson A, Ahlström BH, Larsson LG, Forsman B, Alsén P. Flawed communications: Health professionals' experience of collaboration in the care of frail elderly patients. Scand J Public Health [serial on the Internet]. 2017 [access: 2017 Set. 02];1:1403494817716001. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28699383
(27) Lino VTS, Rodrigues NCP, Camacho LAB, O'Dwyer G, Lima IS, Andrade MKN, Noronha et al. Prevalência de sobrecarga e respectivos fatores associados em cuidadores de idosos dependentes, em uma região pobre do Rio de Janeiro, Brasil. Cad Saúde Pública (Online). [periódico na internet]. 2016 [acesso: 28 out. 2016];32(6):e00060115. Disponível em: https://www.scielo.br/scielo.php?pid=S0102-311X2016000605001&script=sci_abstract&tlng=pt
(28) Barken R, Lowndes R. Supporting family involvement in long-term residential care: promising practices for relational care. Qual health res [serial on the Internet]. 2017 [access: 2017 Jan. 19];1:1049732317730568. Available from: https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1049732317730568?journalCode=qhra

Pie Doc

 

RECURSOS CUIDEN

 

RECURSOS CIBERINDEX

 

FUNDACION INDEX

 

GRUPOS DE INVESTIGACION

 

CUIDEN
CUIDEN citación

REHIC Revistas incluidas
Como incluir documentos
Glosario de documentos periódicos
Glosario de documentos no periódicos
Certificar producción
 

 

Hemeroteca Cantárida
El Rincón del Investigador
Otras BDB
Campus FINDEX
Florence
Pro-AKADEMIA
Instrúye-T

 

¿Quiénes somos?
RICO Red de Centros Colaboradores
Convenios
Casa de Mágina
MINERVA Jóvenes investigadores
Publicaciones
Consultoría

 

INVESCOM Salud Comunitaria
LIC Laboratorio de Investigación Cualitativa
OEBE Observatorio de Enfermería Basada en la Evidencia
GED Investigación bibliométrica y documental
Grupo Aurora Mas de Investigación en Cuidados e Historia
FORESTOMA Living Lab Enfermería en Estomaterapia
CIBERE Consejo Iberoamericano de Editores de Revistas de Enfermería